TRŠIĆ: ODRŽAN 89. VUKOV SABOR

TRŠIĆ (19. SEPTEMBAR 2022) – Završen ovogodišnji 89. Vukov sabor, manifestacija posvećena Vuku Stefanoviću Karadžiću, reformatoru srpskog pisma i sakupljaču narodnih umotvorina. Ove godine obeleženo nekoliko jubileja – 100 godina od rođenja Vaska Pope, 40 godina od smrti Meše Selimovića, 125 godina od prenosa Vukovog praha iz Beča u Beograd i 100 godina od rođenja Dejana Medakovića.

U Tršiću je u nedelju održan 89. Vukov sabor, manifestacija posvećena reformatoru srpskog jezika i pisma, zapisivaču narodnih pesama, piscu, kritičaru i čoveku preko kojeg su Evropa i svet upoznali srpsku kulturu.

Foto: TV Lotel

Svečano zatvaranje ovogodišnjih programa je započeto na otvorenoj sceni saborišta podizanjem zastave Vukovog sabora nakon „Himne Vuku“ Stevana Mokranjca u izvođenju hora Gimnazije „Vuk Karadžić“ iz Loznice. Vukov sabor je ove godine bio i prilika da se obeleži nekoliko jubileja – 100 godina od rođenja pesnika Vaska Pope, 40 godina od smrti pisca Meše Selimovića, 125 godina od prenosa Vukovog praha iz Beča u Beograd i 100 godina od rođenja akademika Dejana Medakovića.

Gradonačelnik Loznice Vidoje Petrović je pozdravio izaslanika predsednika Srbije, predstavnike Vlade, prijatelje grada Loznice i poštovaoce Vukovog dela i poželeo dobrodošlicu u Vukov kraj, mesto gde se prepliću tri veka sveukupne nostalgije i književno-istorijske zbilje Srbije i Evrope.

Foto: TV Lotel

– Vukovo delo, čiji smo nastavljači, danas je postalo zapis najboljih u najsrećnijim satima. Zapis najboljih umova, kakav je bio i naš pesnik Vasil Vasko Popa, kojem su povodom stote godišnjice rođenja posvećeni ovogodišnji programi – rekao je gradonačelnik Loznice i dodao da je pored Vuka i Pope Vukov sabor posvećen i ljudima nebeskog talenta iz male i vetroviote avlije, odnosno Srbije, ali i svima koji su ostavili nemerljiv zalog budućim generacija.

– U ovom kratkom podsećanju na delo iz avlije samonikle biljke, velikana Jadra i Loznice Vuka Karadžića, koje nikada „ne drema i ne spava“, nalazimo inspiraciju za dolazeće dane. U svakoj poslovici koju nam je ostavio moglo bi da stoji „sačuvano iz dalekih vremena radi daljeg života“. A u tim dalekim vremenima nama se dogodio Vuk – ukazao je Petrović.

Govoreći o trenutnom stanju u srpskoj umetnosti i kulturi gradonačelnik Loznice je istakao da ćirilica neće propasti sve dok je srpske književnosti, pa „makar se ona prostirala i preko društvenih mreža“, jer kao što se nekada zapisivala reč posle radova na njivi ili u kafani, tako se danas reč prostire preko interneta.

– Ovo je vreme kada se ne događa ništa samo od sebe. Vuk bi rekao da ne radimo za jedno vreme i jedno pokolenje. I zaista, radimo i živimo ovde u Vukovom kraju za hiljadu đaka koji svake jeseni ulaze u vukovske i dositejevske školske klupe, skamije, pružimo finansijsku podršku za više stotina akademaca na različitim univerzitetima – rekao je Petrović i precizirao da Vlada Republike Srbije godišnje izdvaja oko 500 miliona dinara za sektor obrazovanja u budžetu grada.

– Davno je rečeno da pobednici nikada ne odustaju. I ne samo zato što sebični nikada ništa ne počinju, već i zbog toga što slabi nikada ništa ne završavaju. U tome nas Vukov naum prihvata – podsetio je Petrović na Vukovu odlučnost u svom krugu delovanja i zaključio obraćanje podsećajući okupljene na poruku predsednika Aleksandra Vučića tokom besede na Vukovom saboru – da u „zboru i dogovoru“ gradimo i čuvamo naš jezik, pismo i državu.

Saborsku besedu je održao prof. dr Jovan Delić, dopisni član Srpska akademije nauka i umetnosti SANU, koji je ukazao na značaj Vukovog dela u našoj, evropskoj i svetskoj kulturi.

Foto: TV Lotel

– Ako je Vukov „Srpski rječnik“ iz 1818. godine ključna i osnovna knjiga novije srpske kulture – rekao je Delić navodeći određenje lingviste Pavla Ivića – onda je nesumnjivo da je Vuk Stefanović Karadžić ključna ličnost i glavni junak novije srpske kulture, njen temelj i njen orijentir kroz vjekove, a naročito u smutnim vremenima istorijskih kriza, koja prati brižljivo planirano i proizvođeno duhovno ludilo i razaranje najvećih vrijednosti.

Delić je navodeći Vukova dela, počev od „Male prostonarodne slaveno-serbske pjesnarice“, pa do drugog izdanja „Srpskog rječnika“ iz 1852. godine ukazao na veliki kulturni preporod srpskog naroda, koji je Vuk započeo u komadiću vremena njemu dodeljenom.

– Nesumnjivo je da je Vukov „Srpski rječnik“ prvorazredno leksikografsko djelo, ali je i etnografsko, i književno. On je enciklopedija srpske književnosti, mitologije i kulture; u njemu je cijelo književno blago sakupljeno i po odrednicama raspoređeno. Pojedine odrednice su književni medaljoni – ukazao je Delić i podsetio da je Miodrag Popović „Srpski rječnik“ nazvao „Pamtivek“, jer predstavlja svojevrsnu riznicu znanja o Srbima i srpskim zemljama.

Tumačeći dalje sadržinu „Srpskog rječnika“ Delić govori o izuzetnom bogatstvu pojmova u rečniku, gde je moguće spajanjem odrednica dobiti portrete književnih junaka ili viziju pojedinih događaja kakav je Kosovska bitka.

Foto: TV Lotel

– Vuk je bio čovjek pregnuća, spreman da preduzeti posao dovede do kraja, bez obzira na „otpor materijala“, okolnosti i protivnike. Volje, upornosti i energije nikad mu nije nedostajalo. Njegova čudesna, lakonska deviza već dva stoljeća ohrabruje najbolje Srbe; ohrabrivala je i Ivu Andrića da se neki poduhvat dovede do kraja i do savršenstva: „Ne da se, ali će se dati!“ – govori Delić o Vukovoj odlučnosti i postavlja Andrića pored Vuka i Njegoša zbog posedovanja iste jezičkog i književnog osećaja.

Govoreći o putovanjima Vuka Karadžića i egzistencijalnim situacijama kroz koja je prolazio, Delić naglašava da je Vuk celog života držao do svog integriteta i do ličnog i nacionalnog identiteta.

– Bio je i ostao Srbin i sprski književnik, reformator srpskog jezika i pravopisa i ostao temelj novije srpske kulture. I u vrijeme „najteže bede i napasti“ čuvao se da se ne ogriješi o svoj narod i otadžbinu – kaže Delić i citira tim povodom Vukove reči da „otačestvo“ treba voleti makar bio udaljen od njega i makar mu ono želelo zlo.

– Na izradi kritičkog izdanja Vukovih sabranih djela, iza kojega je stala država, angažovane su najveće naučne institucije i najkrupnije ličnosti srpskog naroda i njegove nauke, pa ti odabrani i najeminentiniji ljudi nijesu uspjeli da za pedeset godina obuhvate i kritički na svijet izdaju ono što je uradio jedan Vuk Stefanović Karadžić. Iza Vuka nije stajala ni država, ni državne institucije; niko osim Kopitara i ponekog u muci stečenog prijatelja – ističe Delić obimnost Vukovog dela.

Foto: TV Lotel

Ukazujući na bogatstvo Vukovog rada, koje niko u srpskom jeziku i kulturi nije uspeo da ponovi, Delić ukazuje da Vuk sav svoj rad „šalje na dve adrese“.

– Sve što je radio, Vuk je „slao“ na dvije adrese. Prva je srpsko potomstvo, za koje je bespoštedno izgarao stvarajući svoj ogroman opus, i koje je – to potomstvo – smatrao jedinim sudijom u budućnosti i vječnosti, po čemu je blizak Njegošu – govori besednik i dodaje da je druga adresa „svijet i znameniti i uticajni ljudi u svijetu“, kao što su Gete, Jakob Grim, Tereza Albertina Luiza fon Jakob, Leopold Ranke i drugi, koje želi da upozna sa Srbima.

Ovogodišnji besednik podseća da je u Vukovo doba, zahvaljujući pre svega Vuku, naša narodna književnost, naročito lirska i epska poezija, bila „hit“ u Evropi i da nikada srpska književnost nije toliko osvojila svet kao što je to uradila preko Vuka Karadžića.

Navodeći reči Vaska Pope da je usmena epika „naša klasika, jedina i prava“, Delić ističe da te klasike koju Popa pominje ne bismo imali bez Vuka, ne zanemarujući pritom ni rad ostalih sakupljača narodnih umotvorina i zatim se osvrće na Popu, kojem je između ostalih pisaca posvećen ovogodišnji Vukov sabor.

Foto: TV Lotel

Tu knjigu – Vukov „Srpski rječnik“, i onaj iz 1818, i onaj iz 1852. godine – znao je gotovo naizust Vasko Popa, koji bi ove godine punio sto godina. Preko Vuka i preko Čajkanovića ukorjenjivao se u srpsku mitologiju. Pjesnik vučjih očiju birao je društvo i knjige. Vuku i Čajkanoviću treba dodati i starosrpsko pjesništvo nemanjićkog doba – to je Popin tradicijski trolist – zaključuje svoje izlaganje Delić.

Nakon svečane besede, izvedena je predstava „Igre Vaska Pope“, priređen u čast obeležavanja stogodišnjice rođenja ovog pesnika, po scenariju Kristine Đuković, koju je režirao Marko Stanić, a u kojoj su učestvovali Nenad Ćirić, Aleksandar Srećković – Kurura, Jovana Jelić, Zoran Ćosić, Zemunski kamerni orkestar i Mešoviti hor „Nokturno“.

Foto: TV Lotel

U popodvenim satima priređeno je saborsko poselo „Kolo za Vuka“. Ovogodišnji 89. Vukov sabor organizovalo je Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije, Grad Loznica, Vukova zadužbina i Centar za kulturu „Vuk Karadžić“ iz Loznice.

Autor: Kristina Milanović