O ARHEOLOŠKIM ISTRAŽIVANJIMA NA LOKALITETU PAULJE U JADRU
Humke na kojima se trenutno vrše arheološka istraživanja nalaze se na obradivim površinama u ataru sela Brezjak, a u njihovom jezgru otkriveni su ostaci raznovrsnog bronzanog nakita iz perioda poznog bronzanog doba. Količine nakita i bronze koje su stručnjaci pronašli prilikom istraživanja na tom lokalitetu nemaju pandan nigde u zemlji, niti u širem regionu centralnog Balkana.
LOZNICA (23. oktobar 2019) – Arheološka istraživanja u Jadru na nekropoli u ataru sela Brezjak na lokalitetu Paulje kod Loznice počela su pre tri decenije, a ove godine tokom oktobra i u prvoj polovini novembra stručnjaci iz ovdašnjeg Muzeja Jadra u saradnji sa stručnjacima sa Arheološkog instituta u Beogradu istražuju 28. i 29. humku po redu od ukupno 50 koliko ih je na tom lokalitetu otkriveno u potrazi za predmetima iz poznog bronzanog doba.
Rada Gligorić, arheolog i muzejska savetnica iz Muzeja Jadra u Loznici, rekla je za „Loznički nedeljnik“ da je arheološko rekognosciranje (priprema terena) na području Loznice počelo 1987. godine, da bi dve godine kasnije krenula i prva arheološka istraživanja u saradnji sa tada nadležnim Zavodom za zaštitu spomenika kulture iz Kragujevca.
Podsetila je da je prva istražena humka dala dobre rezultate i predstavljala je okosnicu daljih istraživanja koja traju punih 30 godina.
– Nismo radili sve vreme, pravili smo pauze usled nedostatka sredstava ili drugih mogućnosti, ali smo zadovoljni postignutim rezultatima – navela je Gligorićeva i dodala da je arheološka zbirka tokom svih istraživanja znatno obogaćena.
Foto: TV Lotel
Precizirala je da je od 1989. godine do danas istraženo 27 humki, a prema najnovijim podacima na brezjačkoj nekropoli ih je 50 – najviše u šumi koja nosi naziv Panića zabran, kao i na tamošnjim postojećim obradivim površinama.
Gligorićeva je objasnila da je Muzej Jadra od 1989. do 1995. godine istraživanja radio u saradnji sa Zavodom iz Kragujevca, a da je od 1996. do 2015. godine istraživao samostalno.
Od 2010. godine ostvario je saradnju sa kompanijom „Rio Sava“, odnosno rudarsko-geološkom grupom „Rio Tinto“, čijim sredstvima su finansirana istraživanja najpre jedne, a u narednih pet godina (do 2015) ukupno deset humki.
Sredstvima te kompanije finansiraju se i trenutna istraživanja, a kako je Gligorićeva navela, kompanija je voljna da saradnju nastavi i ubuduće.
Humke 28 i 29 nalaze se na obradivoj površini, a u njihovom jezgru otkriveni su ostaci raznovrsnog bronzanog nakita poput grivne (vrsta narukvice), koja je izuzetno očuvana i ne zahteva posebne konzervatorske zahvate, zatim narukvice od profilisane žice, ćilibar, igle, lunulasti privesci i dr.
Foto: Privatna kolekcija
Gligorićeva je objasnila da sve što saznajemo o bronzanom dobu ima osnovu u nalazima koji potiču iz grobova, a da slojeviti podaci do kojih se dolazi oslikavaju dešavanja i život na nekropoli sa različitih aspekata.
– To je dobra baza za tumačenje običaja, načina sahranjivanja, načina izrade nakita, tehnoloških dostignuća, rituala, a dosadašnja istraživanja su nam omogućila da upotpunimo sliku o postojanju izraženog socijalnog raslojavanja s obzirom na to da je primećeno da su neki grobovi bogatiji od drugih.
Arheolog i naučni saradnik iz Arheološkog instituta u Beogradu dr Vojislav Filipović rekao je da u zapadnom delu Srbije ima mnogo nekropola pod humkama koje su prebogate, a da je brezjačka najbogatija, najveća i najbolje istražena nekropola na teritoriji Srbije iz perioda poznog bronzanog doba.
Foto: TV Lotel
– Količina nakita i bronze koja se tu pojavljuje nema pandana nigde u zemlji, pa ni u širem regionu centralnog Balkana – istakao je Filipović i dodao da najveći problem sa kojim se arheolozi suočavaju jeste kako pronaći naselja u kojima se nalaze grobovi.
Autor: Danica Pavlović
Ceo tekst je dostupan u štampanom izdanju „Lozničkog nedeljnika“.